Okçuluk nedir ? Okçuluk nasıl yapılır ? Okçuluk sporunun tarihi nedir ? Okçuluk kullanılan malzemeler nelerdir ? Okçuluk kuralları nelerdir ?
Okçuluk sporu hakkında merak ettiğiniz soruların çok daha fazlası için yazımızı okumaya devam edin.
Okçuluk Nedir ?
Oku, yay kullanarak hedefe ulaştırma amacı olan spor dalıdır.
Okçuluk sporunun kökü insanların avcılık zamanına kadar dayanmaktadır. Silahın keşfedilmesinden sonra spor branşı olarak yapılmaktadır. Bireysel spor olan okçuluk kişinin özgüven kazanmasını, göz koordinasyonunu, kol ve sırt kaslarının gelişmesini sağlamaktadır. Okçuluk sporuna başlamak için en uygun yaş dönemi 9-12 yaştır.
Okçuluk Tarihi Nedir ?
Okçuluk sporu tarihte ilk kez 1904 yılında Yaz Olimpiyatları’ ında olimpik programa dahil edilmiştir. 1972 yılından beri olimpik programda yer alan okçuluk sporunda önceleri Fransa, Belçika ve Büyük Britanya söz sahibi olmuşken, daha sonraları ABD, Rusya, İskandinav ülkeleri, İtalya ve Kore bu ülkeleri takip etmiştir. 1931 yılında kurulmuş olan ve 140 ülkenin üye olduğu Uluslararası Okçuluk F Federasyonu (FITA – Fédération Internationale de Tir a l’Arc) şuan okçuluk sporunda söz sahibidir.
Türklerin ata sporu olan okçuluk özelliğini yüzyıllarca korumuş, tarihimizde ve dinimizde özel bir yere sahiptir. Tarihte okçuluğun Türkler tarafından M.Ö 5000 yıllarında başladığı ilk kurallarının ise Oğuzlar tarafından gerçekleştiği görülmektedir.
Türkiye de okçuluk ata sporu olarak tarihimiz de de yer alarak, Osmanlı ordusu içinde sanat koluyla Fatih Sultan Mehmet ve tüm padişahlar okçuluk sporu ile yakından ilgilenmişlerdir. 1453 yılında Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethi sonrası Ok meydanı, ok talim alanı olarak sanat koluna ayrılmıştır. Osmanlı döneminde okçuluğun ne kadar önemli yere sahip olduğunu kütüphanelerde sayısı 60 ve üzerinde eski yazı ile yazılmış kitaplarda görebiliriz. 8 Mayıs 1961 yılında Türkiye Okçuluk Federasyonu kurulmuştur.
Okçuluk Sporunda Kullanılan Malzemeler Nelerdir
Yay: Yay’ın esnek malzemesi kauçuktan yapılmaktadır ve ‘’Misrin’’ adı verilmiştir. Kullanılan yaylar da ise fiber, ahşap, karbon ya da çelikten üretilmektedir. Yay Kocaeli’nin Gerede ilçesinde yetişen Akça ağaçtır. Yay’ın en önemli malzemesi tutkaldır.
Tutkal: Yay ağacına esneklik veren tutkalın özellikle Gelibolu civarında bulunan Çakal (Çokal) köyünde yapılanı tercih edilmektedir.
Sinir: Yay’a elastikiyet vermesi için ineklerin veya öküzlerin ayak bileklerinden, diz kapaklarına kadar bölüm alınır. İyice temizlendikten sonra kaynatılarak eritilir. Kurutulan sinir, kuruyan yay’ın dış kısmına titizlikle döşenir.
Kemik (Boynuz): Yay kemiği için öküzlerin ve mandaların boynuzlarının dış kısmı tercih edilir. Kaynatılarak yumuşatılan boynuz ve düzeltilir. Çakal tutkalı ile yapıştırılır ve üzeri raspa edilerek kullanıma hazır hale gelir.
Ok veya Oklar: Kullanılan oklar fiber, tahta, alüminyum karbon yada çelikten üretilmektedir. En kıymetli oklar; Çanakkale’nin Bayramiç ilçesi Çavuş köyü mevkiinde Kumunç Dağından kesilen çamlardan yapılmaktadır. Okların uzunlukları 60 ila 71 cm aralığında ağırlıkları ise 20 ila 28 gram arasında değişmektedir. Her ok her yay da kullanılmaz, yayın ağırlığı azaldıkça okun da ağırlığı azalır. Örneğin altı dirhem ağırlığındaki ok, yüz dirhem; beş dirhem ağırlığındaki ok da doksan dirhem ağırlığındaki yay ile atılır.
Ok başında önceleri çakmak taşı kullanılırken daha sonraları demir, bronz ve çelik kullanılamaya başlamıştır. Ok başı küçük ve kemikli olana ‘’peşrev’’ adı verilmektedir. Ok ucunda bulunan sivri ve sert malzemeler ok başının önce uçmasını ve vardığı hedefe saplanmasını sağlanmaktadır. Okun bu parçasına ‘’temuren, temren” adı verilmektedir.
Ok’un sap tarafında bulunan yelek adı verilen kuş tüyleri ve kanatçıklar ok’ un havada düzgün ve stabil uçması sağlamaktadır. Sert ve zırhlı elbise gibi hedefleri delmek için sap tarafına, kurşun topuzlar kullanılarak atılan oklara kurşunlu ok adı verilmektedir.
Oklar boyları ile 3 çeşitte sınıflandırılırlar
Tarz-ı has; Ok boğazı ince olan, uzunluğunun üçte birinden sonrası kalınlaşan ve baldırına doğru incelen oklara tarz- has adı verilmektedir.
Kiriş endam; Boğazı, göğsü ve baldırı aynı incelikte olan oklara kiriş endam adı verilmektedir.
Şem endam; Boğazı ince, uzunluğunun üçte bir kısmı tok ve uca doğru inceleşen oklara şem endam adı verilmektedir.
Hedef: Atılan okun hedef üzerinde durmasını sağlayan, iskelet ile güçlendirilen üzerinde faklı renkler ve içi içe dairelerden oluşan üzerinde puanlar bulunan hedeftir. Her daire aynı renkte olup, rakamlar dıştan içe doğru azalır. 10 ve 8 numara kırmızı renkte, 8 ve 7 numara kırmızı, 6 ve 5 numara mavi, 4 ve 3 numara siyah, 2 ve 1 numara beyaz renktedir.
Diğer Malzemeler: Her sporcu diğer sporculara avantaj sağlamaması durumunda eldiven, güneş gözlüğü kullanabilir. Sopasını deri ile kaplayabilir.
Okçuluk Sporunda Kullanılan Terimler
Alan Okçuluğu: Belli alan içinde, değişik yönlerdeki birbirinden bağımsız değişik büyüklükte bulunan dört farklı hedefe ok atmayı amaçlayan, bireysel okçuluğun gelişmesinde önemli olan ir çeşit okçuluk türüdür.
Hedef Okçuluğu: Belli alan içerisinde, bellirli alan seçerek, atılan ok sonrasında sayı toplama amacı olan okçuluk türüne verilen addır.
Avcı Turu: İki bölümden oluşan, her iki hedefe de aynı eşitlikte olan, atışın yapıldığı okçuluk türüne verilen addır.
Baş: Yay üzerinde kirişin takılan bölümüne verilen addır.
Çapa: Kirişin yüzümüzde hedefi görebilecek şekilde, sabit ve düzgün bir noktaya çekilmesi durumuna denir.
Çekiş Uzunluğu: Yay ile oku tutan parmaklarımız arasındaki sert ve düzgün çekiş mesafesine verilen addır.
Dayanak Noktası: Yay gerilirken el bölgemizin, çenemizin üzerine yerleşmesiyle oluşan kirişin yüzümüze temas ettiği olaya denir.
Finaller: Okçulukta, 8 ayrı okçudan meydana gelen çeyrek final, 4 okçudan meydana gelen yarı finaller, kaybedenlerin ise kaybedenlerle eşleştiği bronz madalya finalleri ve centilmence kazananların yarıştığı altın madalya finalinden oluşan kısıma denir.
14-18 yaş arası sporcular için
Her mesafede atılan ok sayısı
Hedefin yüzeyinin çapı FITA Erkekler 90 metreye 36122cm, 70 metreye 36122cm, 50 metreye 3680cm, 30 metreye 3680cm
FITA Bayanlar 70 metreye 36122cm, 60 metreye 36122cm, 50 metreye 3680cm, 30 metreye 3680cm
FITA I Kapalı Mekan18 metreye 3040 cm FITA II Kapalı Mekan 25 metreye 3060 cm Değiştirilmiş FITA Kapalı Mekan18 metreye 3080 cm
Okçuluk Oyun Kuralları-Okçuluk Nasıl Oynanır Nedir
Hakem tarafından her sporcu müsabaka esnasında önceden numaralandırılmış hedefler ile eşleştirilir. Müsabaka öncesinde aynı hedefle birden fazla sporcu eşleştirilebilir. Her sporcu belirlenen kurallar çerçevesinde ok atmaktadır. Atılan ok sayısına göre aşılmaması gereken süre bulunmaktadır.
Atış çizgisine gelip, okları toplamak ve hedefe yürümek için hakemler tarafından 1- 2 defa sinyal sesi çalınır. Okların hedeften çıkarılması hakem ile birlikte ve sporcu tarafından yapılmaktadır. Puanlar önceden amacına göre hazırlanan formlara, büyükten küçüğe göre sıralanarak yazılmaktadır.
Düzenlenen formlar sporcuya verilir veya hedefe iliştirilir. Okların puanlaması yazılırken iki puanı birbirinden ayıran çizgiye isabet eden oklar için yüksek puan yazılmaktadır. Okun puanlaması esnasında herhangi bir fikir ayrılığı varsa hedefe yakın olan hakemin kararına başvurulur. Bu sebep ile hedefe saplanan okların puanları sayılıp hesaplanırken onları eklemek veya çıkartmak kural dışıdır.
Yerden sektikten sonra hedefe saplanan oklar için sıfır puan sayılır. Ok hedefi (saman gövdeyi) tamamen delip geçmişse bu durum hakemler tarafından veya müsabık okçular tarafından görülmesi durumunda bu okun puanı 7 olarak kabul edilmektedir.
Atılan ok hedefte bulunan herhangi bir oka çarpması durumunda, hedef kağıdına ulaşamaz ise çapmış olduğu okun bulunduğu sayıyı almış sayılmaktadır. Dalgınlık veya dikkatsizlikten dolayı hakemin kendisi için belirlediği hedef dışına ok atan sporcu atılan okun puanını alamaz.
Eğer ki sporcu öne görülen ok sayısından fazla ok atmışsa örneğin 6 ok atılması gerekirken 7 ok atılması durumunda en puan aldığı ok değerlendirmeye alınmaz. Sporcu atış hattını terk ettikten veya atışların bittiğini belirleyen sinyal sonrasında eksik ok attığını fark etmesi durumunda eksik okunu atamaz. Bu hakkı kaybolur. Yine hakemin bitiş sinyalinden sonra atış yaparsa hedefte bulunan en fazla puan aldığı ok değerlendirme dışı bırakılır.
Okçuluk Yarışma Dalları
*Bireysel Dal: Bireysel dal müsabakalarında okçular ikili olarak yarışmaktadırlar. Tüm sporcular 1’den 64’e kadar sıralanmaktadır. 1. sıradaki ile 64. sıradaki okçu, 2. sıradaki ile 63. sıradaki okçu yarışmaktadır. Bu şekilde iki grup oluşturulur. Okçular yarı finale çıkmak için 6 aşama geçerken, her aşamada 3 ok atarlar. Her okun zaman dilimi ise 40 saniyedir. 4 okçu yarı finale çıkar ve elemeler finale çıkan oyuncuya kadar devam eder
*Takım Dalı: 16 takım yarışır ve takımlar üç aşama geçerken, her aşamada 9 atış yapılır. Her okçu ise 3 atış yapmaktadır. Her aşamada zaman dilimi 3 dakika olup, bu da okun atış zamanını 20 saniyeye düşürür.
