Dağcılık nedir ? Dağcılık nasıl yapılır ? Dağcılık sporunun tarihi nedir ? Dağcılıkta kullanılan malzemeler nelerdir ? Dağcılık kuralları nelerdir ? 

Dağcılık sporu hakkında merak ettiğiniz soruların çok daha fazlası için yazımızı okumaya devam edin.

Dağcılık

Yaşadığımız dünyanın coğrafik yapıları oldukça farklıdır. Özellikle uç noktalara ulaşan dağlar insanların merakını uyandıran yerler arasındadır. Dağlar tırmanmak ve zirvelere ulaşmak isteyen kişilerin tercih ettiği ekstrem sporlar arasında yer alan tırmanma veya dağcılık olarak adlandırılan bu spor riskleri yüksek bir spor olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir ekip halinde yapılabileceği gibi bireysel olarak da yapılması mümkün fakat dağcılık sporunda karşılaşabileceğiniz riskleri ve tehlikeleri göz önünde bulundurarak bireysel dağcılık tavsiye edilmez. Ancak çok iyi bir eğitim sonrasında özellikle bireysel dağcılık denenmelidir. Dağcılığın tanımını Uluslararası Dağcılık Federasyonları Birliği tanımlanmış bir noktaya veya dağların zirvesine tırmanmak olarak yaparken, kayada, karda, buzda, yağmurda kısaca her hava şartlarında dağların zirvesine ulaşmak için yapılan tırmanışlar olarak tanımlayabiliriz.

Dağcılığın Tarihçesi Nedir ?

Avrupa’nın en yüksek zirvesi olan ve Güney Doğru Fransa’da bulunan Mont Blanc’a dağına iki Fransız 1786 yılında tırmanmıştır. İlk olarak dağcılık sporunun bu hareket ile başladığı söylenebilir. Daha sonra ise 1850 ile 1860 yılları arasında  İsviçre’de birçok dağa tırmanma başlamış ve spor oldukça çok ilgi görmüştür. Hatta bu dönemler arasına dağcılığın altın çağı da denilmektedir. 1865 yılında ise Matterhom yani Alplerin en zor zirvesine tırmanılmış ve altın çağ sona ermiştir. 1953 yılında ise 8850 mt yükseklikte Everest’e tırmanan “Edmund Hillary ve Tenzing Norgay” 2 dağcı bir süre adından sıkça bahsettirmiştir. Dünyada ilk dağcılık örgütü 1857 yılında kurulsa da 18 ülkenin katılımı ile 1932 yılında UIAA (Union Internationale des Associations d’Alpinisme) kurulmuştur. Türkiye de ise Beden Terbiyesi bünyesinde 1939 yılında Dağcılık ve Kış Sporları Federasyonu kurulmuştur.

Türkiye de ise dağcılığın tarihçesi 1800’lere uzanmaktadır. 1829 yılında Parrot isimli Alman dağcı Ağrı dağına ilk tırmanışı yapmıştır. Ali Vehbi Türküstün  1906 yılında Black’a dağına, 1924 yılında ise Erciyes dağına ilk tırmanışı gerçekleştirmiştir.

Bu başlangıç sonrasında ise birçok zorlu zirveye tırmanılmış ve zor olarak görülen yüksekliklere ulaşılmıştır. Günümüze kadar birçok rekor kırılmış ve birçok dağcı bu konuda ününü dünya üzerinde yaymıştır. Günümüzde ise yüksek teknoloji ile üretilen ekipmanlar ile birçok kişi dağcılık sporu ile ilgilenmekte ve tırmanışlarını gerçekleştirmektedir.

Dağcılık Nasıl Yapılır?

Dağcılık bireysel veya ekip olarak yapılabilen bir spordur. Bireysel olarak yapılan tırmanışlarda sporcunun hedefi zirveye çıkmaktır. Ekip olarak yapılacak olan tırmanışlarda ise hedef herkes için zirveye çıkmak değildir. Çünkü ekipteki herkesin görevi farklıdır. Tırmanıştaki görev paylaşımı yapıldığında zirveye çıkma hedefi olanların dışında farklı görevler alınır. Görev dağılımı konusunda malzeme taşıma, güvenlik sağlama, rehberlik yapma gibi farklı görevler dağcılar tarafından paylaşılır. Eğer tırmanıcılar hedefe ulaşırsa ekipte ulaşmış sayılır.

Ekipler tek olabileceği gibi iki farklı ekibin de beraber çalışması söz konusu olabilir. Her ekip kendi içerisinde görev dağılımı yapar ve iki farklı ekip olarak tırmanış gerçekleşebilir. Dağcılıkta ekip işi oldukça önemlidir. Burada önemli olan bir nokta ise dağcılık sporunda ihtiyaç olan malzemelerin taşınmasıdır. Tırmanışlarda en zor olan kısımlardan biri malzemelerin taşınmasıdır. Bu nedenle ekibin hepsi taşıyabileceği kadar yük taşırlar. Kimsenin özel eşyası ona özgü değildir. Ekip bütün eşyaları ekibin eşyası olarak görür ve bu mantık ile taşırlar. Dağcılık sporunu icra edecek olanlar iyi bir eğitim aldıktan sonra bu spora başlamalıdır. Dağcılık her mevsim yapılacağı gibi yazın veya kışın gidilecek bölgenin iyi belirlenmesi önemlidir. Kış aylarında yapılacak dağcılık faaliyeti profesyonel dağcılar için uygun olurken, yeni başlayanlar için bahar ve yaz mevsiminde dağcılık faaliyeti yapmaları tavsiye edilmektedir.

Dağcılıkta Kullanılan Malzemeler Nelerdir ?

Dağcılık sporunu icra edecek olan kişilerin kullanması gereken birçok malzeme vardır. Bu malzemelerin bir kısmı dağcılık tırmanışlarında kullanılmaktadır. Bir kısmı ise dağlarda yaşamı sürdürebilmek için giysi, barınma, temizlik ve yeme, içme için kullanılmaktadır. Kıyafet bakımından temel olarak dağcılık sporuna özgü kaliteli kıyafetler kullanılmalıdır. Şapka, bere, balaklava, pantolon, şort, iç çamaşırları, yozluk, çorap, yelek, rüzgarlık, dağ ayakkabısı, eldiven gibi kıyafetler kullanılmaktadır. Burada önemli olan ise kıyafetlerin yüksek kalitede olmasıdır. Çünkü dağlarda hava şartları da oldukça zor olabilmektedir.

Eşyalarınızı taşımak için dağcılık sporuna özgü çanta, barınmak için hava şartlarına uygun çadır, kar küreği, yedek pil ve bataryalar, iletişim cihazları, kazıklar, tırmanışlarda kullanılan özel çekiçler, kask, kazma, krampon, emniyet kolonu gibi birçok malzeme de kullanılmaktadır. Bu malzemeler tırmanılacak olan dağın özelliklerine göre değişmekte olup tırmanıcının ihtiyaçlarına göre de şekillenmektedir.

Dağcılık sporu riskli ve önemli deneyim isteyen bir spordur. Bu nedenle gerekli eğitimler alınmalı ve deneyim arttıktan sonra gerçekten bir dağa tırmanma gerçekleşmelidir. Özellikle kış aylarında ve karın olduğu dağlık alanlarda tırmanışlar oldukça zor olmaktadır.

Tırmanma Merdiveni

Dağcılık merdiveni ip veya demirden yapılmış olup, dağcılık sporunda taşaıma kolaylığı olarak genellikler ip merdiven kullanılmaktadır. Uzun duvar ve kaya tırmanışlarında kullanılmaktadır.

Tırmanma Halatı

İnce halatlar tek parça kullanıldığı gibi bir birine ekleyerek te kullanılmaktadır. 7.6-10 mm lik halatlar kaya tırmanışlarında tercih edilen halatlardır.

Tırmanma İpi

Dağcılık sporunun en önemli malzemeleri arasında yer alan tırmanma ipi dışı kabuklu (kernmantel) ip tırmanma yapacak kişiyi yukarıya çıkmasını kolaylaştırmaktadır.

Tırmanma Baltası

Kaya tırmanışı kullanılan en önemli dağcılık malzemesidir. Zorlu, buzlu parkurlarda bir yerden destek almak ve bir yere tutunmak için kullanılır.

Tırmanma Kancası

Dağcılar tarafından genellikle karabina kullanılsa da çelikten yapılan tırmanma kancası pençeli ve katlanabilir özelliktedir. Tırmanma kancası yaklaşık 25 kg taşımaktadır.

Dağcılık Botu

Öncelikle dağcılık sporu ile kişilerin yürüyüş veya tırmanış esnasında sakatlanma ve bilek burkulmalarına karşı ayak numaralarına uygun  dağcılık botu tercih etmelilerdir. Dağcılık botları su geçirmez, sert ve bilekleri destekleyici olmaları önemlidir.

Dağcılık Kramponları

Kayak botlarınının dışına geçirilen malzemedir. Kar ve buz üzerinde tutunmak ve kaymamak için kullanılan malzemeler alüminyum ve çelikten üretilmiştir. Bağlama çeşidine göre 3 çeşide ayılmaktadır.

*Tam otomatik kramponlar önde ve arkada çıkıntılar olan özel dağcılık botları ile kullanılmaktadır.

*Yarı otomatik kramponlar arka tarafında çıkıntı olan botlar içindir.

*Bağlamalı kramponlar ise dağcılık ayakkabısı ile uyumlu kramponlardır.

Dağcılık Kazması

Buzlu ve sert karlı zeminlerde işinize çok yarayacak dağcılık kazması dağcının performansını olumlu yönde etkilemektedir. En çok emniyet noktası kurmada ve şelale çıkışlarında kullanılmaktadır.

Dağcılık Kıyafetleri

Kıyafetler dağcının hareketlerini kısıtlamayacak hafif ve su geçirmez özelikte olmalıdır. Zirveye doğru çıkıldıkça dağcılar genellikler 3 kat giyinmeyi tercih etmektedirler.

İç Katman: Vücuta direk temas eden iç çamaşırı ve çorapların nem tutmayan özellikte olması gerekir. Kuruma zorluğunu göz önünde bulundurarak genellikle sentetik kumaştan üretilenler tercih edilir.

Orta Katman: Orta katmanda giyilecek kıyafetler hava şartlarına ve mevsime göre değişmektedir. Karlı ve çok havada polar, yaz mevsiminde yapılacak tırmanışlarda ve yürüyüşlerde ise ince tşört veya gömlek tercih edilmektedir.

Dış Katman: Dış katmanda ise yağmurluk, pantolon ve şişme botlar kış mevsiminde, yaz mevsiminde tşörtler ve yazlık ayakkabılar tercih edilmektedir.

Dağcılık Sporunun Kuralları Nedir ?

1-Tırmanış yapılacak bölgeyi iyi bilen grup liderinin grup başında olması gerekmektedir.

2-Yürüyüş esnasında mesafe önündeki kişiden 6-7 adım ara olacak şekilde yürüyüş yapılmalıdır.

3-Yürüş temposu grupta ne yavaş yürüyen kişiye göre ayarlanmalıdır.

4-Tırmanma esnasında taşınması gerek eşyalar(çadır, sırt çantası vb.) eşyalar hava şartları düşünülerek hazırlanmalıdır. Buna dikkat edilmesi gereksiz yere taşınacak eşyalardan kurtulmanızı ve enerji tasarrufu sağlayacaktır.

Dağcılık Sporunun Türleri Nelerdir ?

Alpinizm

Alpin Stil: Alpin stilindeki amaç kısa sürede zirveye ulaşmaktır.  En kısa sürede belirlenen zirveye gidilir ve dönülmelidir.

Günlük yürüyüş (Hiking): Günübirlik yapılan yürüyüşlerdir. Sabah erken saatlerde başlayan ve akşam biten yürüyüşlerdir.

Kamplı yürüyüş (Trekking): Uzun yürüyüşler de dağda çadır kampı kurularak yapılan yürüyüşlerdir.

Expedition: Çok amaçlı yapılan expedition branşı zirve tırmanışları, araştırma gezileri, doğa fotoğrafçılığı gibi uzun süreli yapılan branşa verilen addır.

Sportif tırmanış

Sportif tırmanış 4 ana kısma ayrılmaktadır. Kaya tırmanışı veya yapay kaya-duvar tırmanışına verilen addır.

Bouldering: Kaya tırmanışına başlamandan önce dağcının yerden yükselmeden kaya tırmanma tekniklerini kullanarak yaptığı antrenmandır. Dağcılık eğitiminin ilk aşamasıdır.

Kaya tırmanışı: Kaya emniyet malzemelerini ve tekniklerini kullanarak ip boyu 50 mt yüksekliğe kadar yapılan tırmanma şeklidir.

Uzun duvar tırmanışı: Kaya emniyet malzemelerini ve tekniklerini kullanarak ip boyu 50 mt den uzun yüksekliğe kadar yapılan tırmanma şeklidir.

Yapay duvar tırmanışı: Açık veya kapalı alanlarda yapay malzemeler kullanılarak oluşturulan sabit veya yapay olarak ayarlanabilen duvar üzerinde yapılan tırmanıştır.

Dağcılığın Temel Unsurları

*Tırmanış teknik bilgisi ve uygulama becerisi

Dağcılık sporu yapan herkesin aynı yetenek ve deneyime sahip olması beklenemez, fakat kişinin yapacağı tırmanışın gerektirdiği bilgiye sahip olması ve gerektiğinde uygulaması şarttır.

 *Uygun malzeme seçimi

En iyi malzemenin tek başına yeterli olmayacağını, malzemenin bilgi ve beceri ile işlev kazanacağını hatırlatmak isteriz. Malzeme olmandan dağcılık faaliyetinin gerçekleştiremeyeceğini de bir gerçektir. Kaya tırmanışa gittiniz de dağcılık karabinalarını unutmanız durumunda faaliyeti gerçekleştiremeyeceksiniz.  Önemli olan tırmanış yapılacak rotaya uygun malzemelerin seçilerek taşınmasıdır.

 *Karar verebilme yeteneği

Deneyimli dağcılar karar vermede çok ciddi sorun yaşamamalıdır. Zor bir rotada yapılacak hareketler son derece kritik ve önemlidir. Doğru karar verme aşamasında şu hususlar önemlidir.

• Teknik bilgilerinin ve becerilerinin, rota şartlarının zorluk derecesiyle uygun olması.
• Gerekli uygun malzemenin sahip olunması ve tırmanış yapacak ekibin tırmanış hakkında yeterli deneyime sahip olunması.

Deneyim

Dağcı tırmanış yapmadan önce deneyimlerini göz önünde mutlaka bulundurmalıdır. Deneyimler uzun süreli ve zamanla kazanılmaktadır. Deneyim ve yetkinlikle, dağcılıkta önümüze çıkan riskler kontrol altına alınmış olur.

Kondisyon

Dağcılık sporunda fiziksel dayanıklılık önemlidir. Uzun ve zorlu tırmanışlarda kondisyonun önemi daha iyi anlaşılmaktadır. Zorlu parkurlar için düzenli antrenman yapmak önemlidir.

Bilgilendirme 

Dağcılık sporu ile uğraşan kişiler teknik konular haricinde ilk yardım, yön tayini meteoroloji, beslenme, jeoloji, dağ hastalıkları, coğrafya ile ilgili bilgi sahibi olmaları tırmanışlarda ve yürüyüşlerde fayda sağlamaktadır. Konular hakkında bilgili olan dağcılar zamanı iyi kullanır, coğrafi konularda bilgi sahibi olduğundan yanında fazla ve gereksiz malzeme taşımaz ve rota dışına çıkmaz.

Uyum

Dağcılık sporu içerisinde ekip ruhu önemlidir. Ekip ruhunu oluşturan en önemli unsurlardan ekip içerisindeki arkadaşlarla uyum, saygı ve ekip içerisinde üzerine düşen görevi yerine getirmek önemlidir.