Bilardo Nedir ? Bilardo Nasıl Oynanır ?Bilardo Sporunun Tarihi Nedir ? Bilardo Sporunda Kullanılan Malzemeler Nelerdir ? Bilardo Kuralları nelerdir ? 

Bilardo Sporu hakkında merak ettiğiniz soruların çok daha fazlası için yazımızı okumaya devam edin.

Bilardonun Tarihçesi

Bilardonun doğuşu 1550 yıllarında Londra yaşayan Bill Knew sayesinde olmuştur. İşlerinden dolayı bolca vakti olduğundan bir gün aklına can sıkıntısından dolayı iş yerinde bulunan 3 topu tezgahın üzerine koyarak ‘’Yard’’ (yard=0,914 m. uzunluğundaki ölçüm çubuğu) adı verilen çubukla topları oynatmaya başladı. Bu oyun kısa sürede diğer komşularının da dikkatini çekmeyi başardı. Oyuna katılan komşuları topa vurdukları çubuğa Bill’in Yardı adını vermişlerdir. Bu oyun sayesinde bilardo oyununun fikri çıkmıştır.

16. yüzyılda saraylarda tahta zemin üzerinde kenarları tahtalarla çevrilmiş masanın üzerinde oynanırken daha sonraları ise yani 17. Yüz yılda İngiltere ve Fransada da ilk kitaplar yazılmaya başlamıştır. 19. Yüz yıl sonlarına doğru fil dişi kullanılarak imal edilen topların yerine sentetik toplar kullanılmaya başlamıştır. 20.yüz yılın başlarında yarışma sporu olarak kabul edilene kadar sürekli değişme uğramıştır.

İlk önce delikli masalarla daha sonra üç topla Fransa`da oynanmaya başlanmıştır. Delikli bilardo (pool) Avrupa kökenli olmasına rağmen Amerika`da daha yaygın olmasından dolayı Amerikan bilardosu olarak tanınmaktadır. Snooker ise İngilizler tarafından oynandığı için İngiliz bilardosu olarak tanınmaktadır. Hızla gelişme gösteren Bilardo kısa sürede peşine büyük insan kütlesini takarak salon sporu kimliğine bürünmüştür.

DÜNYADA BİLARDO

UMB (Dünya Bilardo Birliği) üç toplu deliksiz bilardoyu, WPBA (Dünya Pool Birliği) ise çok toplu delikli (Pool) bilardo disiplinlerini, organize etmeye çalışmaktadır. IBSF (Uluslararası Snooker bilardo Konfederasyonu) ise Snooker bilardonun organizesini yapmaktadır.

Bu üç kurulusun birleşmesi ile kurulan WCSB ise bilardo sporunu olimpiyatlara taşımaya çalışmaktadır. Zira IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi) bilardo ile uğrasan konfederasyonların tek bir çatı altında toplanmasını şart koşmuştur.

BWA (Dünya Bilardo Dernekleri Birliği) ise profesyonel bir yaklaşımla ve sadece 3 bant disiplini ile ilgilenmektedir.

Amatör ve profesyonel kuruluşlar arasında yaşanan hakimiyet ve çıkar savası, su anda Dünya bilardosunun en önemli problemi. Bu savaş yeni federe olan ülkemiz bilardosun da yakından ilgilendirmektedir.

3 toplu bilardo da, Dünya bilardosun da önde gelen ülkelerin başında Almanya, Hollanda, Fransa, İsveç, Belçika, İspanya gibi ülkeler gelmektedir. Kulüpler arası deplasmanı bilardo liginin bulunduğu bu ülkelerde, bayanlarda yoğun olarak bilardo oynanmaktadır.

3 topla birçok disiplin olmasına karsın 3 bant disiplini su anda en popüler duruma gelmiştir. 3 topu temel disiplini olan Karambol ise yavaş yavaş ölmekte. Su anda bu disiplinde Avrupa ve Dünya şampiyonası sadece juniorler seviyesinde yapılmaktadır. Televizyonların ve sponsorların ilgisizliği yüzünden rağbet görmeyen Karambol tarihe karışmak üzere.

Çok popüler olduğunu söylediğimiz 3 bant disiplini ise cazibesini henüz tam olarak çözümlenemeyişinden almaktadır. Çok zor ve zevkli olan bu disiplinde, ülkemizde süper sporcusu Semih SAYGINER ile, Dünya’da söz sahibidir. Halen profesyonel sıralamada, Dunya’nin en iyisi olarak kabul edilen İsvec’li Thorbjorn BLOMDAHL`in, şampiyonumuza karşı son bir senede sadece bir galibiyeti, buna karsı ise tam 5 mağlubiyeti bulunmaktadır.

Belcika’li buyuk usta Raymond CEULEMANS’in yasinin bir hayli ilerlemiş olmasına rağmen hala zirveyi zorlaması ise gerçekten takdire sayan.

Fransa, üçbantta Bitalis ile sesini duyururken, Ýtalya, Marko Zanetti, Hollanda Djck JASPERS, Japonya Kobayashi, Comari, Avusturya, Pills, Danimarka CARLSEN ile zirveyi zorlamaktadır.

TÜRKİYE’DE BİLARDO

Ülkemizde bilardo masaları, 19 yüzyıl sonlarına doğru saray ve konaklarda görülmeye başladı. II. Abdülhamit döneminde Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın bir bilardo tutkunu olduğu ve onun talebesi Prens Halim’in ise usta bir oyuncu oluşu, Cumhuriyete kadar geçen sürede sahip olduğumuz tek bilgi. Bu bilgide bizden 2 nesil evvel yaşamış olan ustalarımızın söyledikleri ve kulaktan kulağa aktarılan ifadelerden ibaret.

Türkiye de ise bilardo sporu 19. Yüz yılın sonlarına doğru saray da ve konakta görülmeye başlamıştır. Bu dönemde edinilen bilgiye göre II. Abdülhamit döneminde Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın bir bilardo tutkunu olduğu ve onun talebesi Prens Halim’in ise usta bir oyuncu oluşu, Cumhuriyete kadar geçen sürede sahip olunan bilgilerdendir.

Ulu Önderimiz Atatürk’ün fırsat buldukça bilardo oynamış olması ise bilardo tarihimiz açısından çok önemli. II. Cumhurbaşkanımız İsmet İNÖNÜ’nün usta bir bilardocu oluşu ise ayrı bir kıvanç kaynağımız.

Türkiye de Bilardo sporunun  Cafelere ya da bilardo salonlarına girişi ise ilk kez Beyoğlu Ağa Camii Sokakta yer alan Lüksemburg Bilardo Salonu ile başlamıştır. Yine İstanbul’un Ulus semtinde bulunan Kurtoğlu Bilardo Salonuda 1930 – 1935 senelerinde faaliyet gösteren en eski salonlardan biri olarak bilinmektedir. O dönemde faaliyet gösteren oldukça popüler olan Lüksemburg   bilardo salonunda 2 adet İngiliz yapımı maç masası usta bilardoculara tahsis edilmekteydi. Şimdilerdeki gibi ısıtma sistemi olmadığından masaların altına mangal yakılmaktaydı.

O dönemin bilardo tutkunlarından edinilen  bir diğer bilgi ise bilardo masalarının çevresine kurulun tribünlere acemi bilardocuları nın alınmamasıydı. Türkiye de bir çok usta bilardocu için bir okul anlamında Lüksemburg Bilardo salonu 1994 yılına kadar değişiklik göstererek faaliyetine devam etse de artık şu anda yok.

Aynı salonda bu saydığımız ustaların yanında yetişmiş olan Binbir Ali Bey ve Aleko Cangopulos gibi bilardo üstadları ise bir devir sonra gelen Necmi Bey, Serkis, Kunduracu Şenol, Operacı Jirayir Çarkçı, Platin Doğan, Sadi Gürsesli, Duygulu Andaç, Rahmetullah Şimşek, Oral Keçelioğlu, Necati Narin, Ortaköylü Acem Hüseyin, Beşiktaşlı Agop, Avukat Atilla gibi bir çok ünlü isme hocalık yapıyorlar.

Bilardo Malzemeleri

MASA: Bilardo masaları delikli ve deliksiz olarak iki çeşit bilardo masaları imal edilmektedir. Genellikle ahşap ve çelik konstrüksyon dan üretilirken, laminent ve karbon kökenli malzemede bilardo masanın üretiminde kullanılır.

Fakat masa için kullanılan malzeme ne olursa olsun, ölçülerinin uluslararası standartlara uygun olması zorunludur. Masalarının iç havuz ölçüleri değişiklik gösterse de, mutlaka boyu eninin iki misli olmalıdır. Bilardo masasının yerden yüksekliği  80 cm olmalıdır.

Masalarda  iskeleti üzerine kalınlığı 4-5 cm olan mermer yada Arduaz taşı konulmaktadır. Dünyada genellikle Arduaz kullanılırken Türkiye de ise ekonomik ve kolay temin edilmesinden dolayı Marmara mermeri kullanılmaktadır. Mermerin 10-15 cm altında, Amyant bir levha üzerinde oluşturulmuş resistans sistemi bulunmaktadır. Mermerin, çuhanın ve bantların nemini almak amacıyla yapılan bu ısıtma tesisatı termostatlı olarak imal edilmektedir. Genellikle pool masalarında resistans kullanılmamaktadır. Masaların imalatında kullanılan malzeme kadar montajı da  en önemli unsurdur. Uzun bantlarda 7, kısa bantlarda ise ara mesafeleri birbirine eşit ve diamont yada baklava adı verilen işaretler bulunmaktadır.

ISTAKA: 18 yüzyılın sonlarına kadar bilardo için kullanılan uçları kalın çoban sopası adı verilen sopalarla oynanmaktaydı. Tabii bu normal masanın üzerinde oynarken sorun olmayan fakat köşede ki topa vururken ince uçlu soplara ihtiyaç duyulmasından dolayı şimdi kullanılan ıstakalar yerini aldı. Genellikle iki parça halinde imal edilen ıstakalar için şaft (ön)  kısmı için akgürgen yada kelebek, dip kısmı için ise abanoz, ceviz, teak, dişbudak gibi ağaçlar kullanılır. Boyu 140-145 cm olarak üretilen ıstakalar için 400-600 gr. arası ağırlık olması, dip çapı 32 mm, uç çapı ise 10-15 mm arası olanı idealdir. Çocuklar ve gençler için kullanılacak ıstakanın boyu 90-122-132 cm boyunda olmalıdır.

İyi bir ıstaka için bir diğer önemli husus ise denge noktasının dip taraftan 40-50 cm içeride olması önemlidir.  Istakanın ucunda şok emici fiber bulunmaktadır. Bu malzeme plastikten ya da fildişinden üretilmiş olabilir. En arka dip adı verilen noktada ise kauçuk ya da plastikten yapılmış lastik bulunmaktadır.

TEBEŞİR: Bilardo oyuncularının oyun esnasında ıstakalarının topa vurma esnasında kaymasını (çıtlamasını)  engellemesi için kullanılır. Tebeşir kullanılmadan önce bilardocular ıstakalarının ucunu alçılı duvara sürtüyorlardı. Bu buluş ünlü bilardo ustası John BARTLEY öğretmiştir.

KÖSELE UÇ: Fransız piyade subayı Monsieur MINGAUD siyasi uç sonrası hapse girdiğinde can sıkıntısını gidermesi için yalnızca bilardo oynamasına izin veriliyordu. Daha iyi atış yapabilmek için ( falso vermek, kleps yapabilmek) ayakkabısında ki köseleyi kullanması böyle bir icada öncülük etmiş oldu.

BANT: İlk önceleri bilardo masanın kenarları ahşaptan yapılmış olduğundan  toplarının vurmasıyla oldukça ses yapmaktaydı. Her ne kadar yumuşak metaryaller kullanılmış dahi olsa kesin bir sonuç alınamamıştı. Kısa sürede  standart bilardo masanın mucidi İngiliz Thurstonun dikkatini çekmek olacak ki 1855 yılında ürettiği bilardo masasında lastik bant kullanarak hem ses sorununu ortadan gidermiş oldu, hem de geometrik olguyla modern bilardo masasının doğuşunu sağlamış oldu.

TOPLAR: İlk yıllarda tahta bilardo topları kullanılmaktaydı. Daha sonraları ise Fil dişinden imal edilmeye başladı. Fakat zor bulunması, kolay deforme olması ve en önemlisi ekonomik olmaması da eklenince insanları yeni arayışa sürüklemeye başladı. Araştırmasının sonucunda Amerikalı John Wesley HYATT, 1868 yılında ilk plastik topun mucidi olmuştur. Günümüzde ise bilardo toplanın imalatında ise Phenol reçinesinin sıkılaştırılmasıyla elde edilen toplar kullanılmaktadır. Topalar arasına 2 gr dan fazla fark olmamalıdır.

 

 BİLARDO OYUN KURALLARI

TBF’nin bağlı bulunduğu Dünya Bilardo Federasyonları Birliği ( UMB ), her iki senede bir teknik kurulunu toplayarak, deliksiz bilardo disiplinleri ile ilgili kural ve kaideleri saptamaktadır. 1994 senesi içinde, TBF’de bu konfederasyona üye olmuştur. Aşağıdaki Sizlere aktardığımız bilgiler, UMB’nin yayınladığı son teknik statüleri ihtiva etmektedir.

Bilardo kuralları her iki senede bir Dünya Bilardo Federasyonları Birliği (UMB) ve teknik kurul tarafından düzenlenerek güncellenmektedir. Türkiye Bilardo Federasyonu (TBF) da 1994 yılında Dünya Bilardo Federasyonları Birliği (UMB) ne ye olmuştur.

GENEL BİLARDO KURALLARI

Deliksiz bilardo oyununun tüm disiplininde bu kurallar geçerlidir. Deliksiz bilardo aynı zamanda Carom bilardo olarak ta bilinmektedir.  Oyuna bant atışı ile başlanır.

Bilardo Bant Atışı: Oyuna başlamadan önce bant atışı için sarı top solda olmak şartı ile toplar uzun bantta 2. diabant hizasına ve banttın 20-25 cm açığına konur. Oyuna kimin başlayacağını belirlemek için ise vuruş topları karşı kısa bantta çarptıktan sonra bulunduğumuz kısa bantta yakın bırakılmaya çalışılmalıdır. Kendi topunu yakın bırakan oyuncu ise bant atışını kazanmış olur dolayısıyla bu oyuncu müsabakaya başlama hakkı kazanmış olur. Müsabakaya başlayacak oyuncu beyaz topu seçmek zorundadır.

Bant atışı esnasında;

* Topunuzu  uzun bantta temas ettirirseniz.

* Atış sonrası topunuzu rakibin bölgesine geçirirseniz.

* Kırmızı topa çarptırmanız durumunda, faul olduğundan dolayı rakibiniz bant atışı kazanmış olur.

* Eğer her iki oyuncunun hata yapması veya hangi topun daha yakın kaldığına (eşitlik halinde) hakemin karar verememesi durumunda bant atışı tekrarlanır. Fakat bant atışı esnasında ise çift zikzak adı verilen atış geçerli değildir.

* Müsabaka esnasında topların her hangi biri hareket halindeyken yapılan atış geçersizdir. Bu durumda atış rakibe geçer.

* Müsabaka esnasında topların birine elinizin, kolunuzun ya da kıyafetinizin temas etmesi halinde faul yapmış olursunuz. Bu durumda atış rakibe geçer.

* Müsabaka esnasında her hangi bir topun dışarı çıkması durumunda alınan sayı geçersizdir. Bu durumda atış rakibe geçer. Fakat top bant üzerine sıçrar ve içeri düşer ise atış geçerlidir. Masanın ahşap kısmına temas eder ise top dışarı çıkmış olur.

Tüm disiplinlerde;

* Atış sırası rakibiniz de iken onu oturarak izlemek zorundasınızdır. Fakat oturmanızı engelleyecek sağlık problemiz (çıban-basur) var ise bunu müsabaka öncesi hakeme bildirmeniz gerekmektedir. Böyle durumda hakem tarafından size ayakta durabileceğiniz yer gösterilecektir.

* Müsabaka esnasında yanlış top ile oynamak fauldür.  Sayı almış olsanız bile geçersizdir. Atış rakibe geçer.

*Her sporcu tebeşirini yanında bulundurmalı ve sıra kendisinde değilken tebeşirini masada bırakmamalıdır.

* Müsabaka başlamadan önce her oyuncunun 5 er dakikalık antrenman hakkı bulunur.

* Maçın tam ortalarında sporcuların 3’er dakikalık nizami mola hakları vardır. Bu nizami mola haricinde sporculardan gelen mola istekleri konusunda orta hakem tam yetkilidir. Nizami mola set sistemi ile oynanan turnuvalarda setlerin eşitliği halinde uygulanır. ( Örnek : 1-1, 2-1, 2-2 gibi ) Uzun mesafeli maçlarda ise maçın yarısında verilir. Fakat sporcu yarı mesafeyi henüz serisi bitmedi ise mola verilmez.

Kurallar:

3 Bant  bilardo 3 Top ve 3 Bant: KARAMBOL

3 top ve 3 bant bilardo arasında çok az fark bulunmaktadır. Her iki oyunda aynı masada ve aynı toplarla oynanmaktadır. 3 farklı renkte (beyaz, sarı ve kırmızı) toplar bulunmaktadır. 3 top ve 3 bant bilardo iki kişi veya iki takım halinde oynanabilir. İki oyunda da bitiş için müsabakadan önce sayı belirlenir ve bu sayı ya ilk ulaşan kişi oyunu kazanmış olur. Oyunculardan biri  beyaz top ile atış yaparken diğeri ise sarı top ile atış yapar, bu oyunda kesinlikle kırımızı topa vurulmaz. 3 top oyununda sayı almak için vuruş yaptığınız topun diğer iki topa temas etmesi gerekir. 3 bant oyununda ise vuruş yaptığınız top diğer iki topa temas etmeden önce 3 bantta temas ettikten sonra diğer iki topa temas etmesi halinde sayı kazanmış olursunuz.

Türkiye’nin en başarılı bilardocularından Avrupa Şampiyonu Semih Saygıner Türkiye’de bilardosunun özelliklede 3-Bant ve Karambol bilardonun öncüsü olarak görülür. Kendisinin Dünya Şampiyonlukları ve pek çok Türkiye şampiyonluğu vardır. Dünya genelindeki diğer büyük 3 bant oyuncularını Raymond Ceulemans, Torbjörn Blomdahl, Sanchez olarak sayılabilir.

Bu oyun eskiden sadece göz kararı oynanırken büyük üstat Raymond Ceulemans‘ın bulduğu diamond sistemle bir matematik hesaba dayandırılmıştır.

Turnike, ters turnike, 5 bant, viyana turnikesi, brikol, efekare, acem gibi pek çok özel vuruşu vardır.

Carom bilardonun karambol ve 3 bant dışında Bant, Artistik bilardo, 4 top gibi çeşitleri vardır.

8 Top (Amerikan Bilardosu):

Amerikalarının keşfettiği bir oyun çeşididir. Bu oyunda 15 adet top bulunmaktadır. Düz olarak bulunan 1-7 arasında numaralandırılmış 7 adet top, çizgili ( pijamalı ) olarak 9-15 arasında numaralandırılmış 7 adet top ve 1 adet siyah, 1 adet beyaz top bulunur. Bu oyun rakip olarak 2 kişi veya 2 takım olarak bantlı ya da bantsız olarak oynanabilir. Bu oyunda ki amaç açılıştan sonra seçmiş olduğunuz düz veya parçalı top bittikten sonra en son siyah topu önceden deklarasyon (topu hangi deliğe atacağınızı söyleme) ettiğiniz deliğe topu atmaktır. 8 top ( Amerikan Bilardo ) oyununda deklere mecburiyeti olan vuruşlarda bulunur. Bunlar bant vuruşları, jump vuruşları, combine vuruşları ve atışın yapılacağı deliğin tam anlaşılır olmadığı pozisyonlar.

Açılış Bölgesi (Kitchen)

Uzun bantlardaki 2. noktalar arasındaki çizginin arkasında kalan bölge.

Başlangıç

Oyuna kimin başlayacağına bant atışı ile karar verilir. Her iki oyuncu, kendi vurdukları topu karşı kısa banttan (bu banta sadece bir kez değdirerek) geri döndürerek kendilerine yakın olan kısa banda (temas ettirerek veya ettirmeden) mümkün olduğunca yakın bırakmaya çalışırlar. Atışı her iki oyuncu da aynı anda yapmamış iseler, atışı geç yapan oyuncunun diğer oyuncunun atışını izleyerek avantaj sağlamaması için konulmuş bir kural vardır. Bu kurala göre atışı geç yapan oyuncu, rakip oyuncunun topu karşı banda temas etmeden önce atışını yapmış olmalıdır, aksi hal de ilk atışı yapan oyuncu bant atışını kazanır. En yakın bırakan oyuncu oyuna başlama ya da açılışı rakibe verme hakkına sahip olur.

Topların dizilişi

Toplar üçgen olarak dizilerek oyuna başlanır. 8 numaralı top (siyah) her zaman en öndeki topun iki sıra arkasında( ortada ) yer alır. En sondaki iki arka köşede bir parçalı bir düz top bulunmalıdır. Diğer toplar ise rastgele dizilerek farkı dağılım olması sağlanmış olur. En öndeki topun çuhaya temas ettiği nokta, kısa ve uzun bantlardaki 2. noktaların kesiştiği yerdir.

Açılış

Açılışı yapacak olan oyuncu beyaz topu açılış bölgesinde istediği yere koyarak dizilmiş olan hedef topa vurmak şartıyla oyunun açılışını yapar. Beyaz topun deklere edilmeden hedef toplara vurmak şartıyla açılışı yapmış olur.

Açılışı yapan oyuncu, en az bir topu deliğe atmışsa ve faul yoksa oyuna devam eder. Masa açıktır.

* Hiçbir topun deliğe girmemesi halinde ise en az 4 topun bant görmesi gerekmektedir. Bu koşulun oluşmaması durumunda ise sıra rakibe geçer ve rakip oyuncunun 3 seçeneği vardır.

1. a) Oyuna kaldığı yerden devam eder,
2. b) Topların yeniden dizilmesini isteyerek açılış yapmak,
3. c) Topların yeniden dizilmesini isteyerek rakibe açılış yaptırmak.

Açılış yapıldıktan sonra ıstaka topunun  (beyaz) deliğe girmesi ya da masa dışına çıkması halinde atış rakibe geçer. Rakip oyuna başlarken ıstaka topunu masanın her hangi bir yerine koyarak hedef toplardan birine vuruş yaparak oyuna devam eder ya da açılış bölgesi dışındaki bantları veya topları kullanarak açılış bölgesi içindeki bir topu deklere etmek koşuluyla atabilir.

* Kurallara uygun nizami bir atış sonrasında 8 numaralı topun deliğe girmesi halinde ise  açılışı yapan oyuncunun iki seçeneği vardır:

1. a) Topların yeniden dizilmesini isteyerek yeniden açılış yapmak,
2. b) 8 numaralı topun kısa ve uzun bantlardaki 2. noktaların kesiştiği yere koyarak oyuna devam etmek

* Açılış yapıldıktan sonra ıstaka topu ile 8 numaralı siyah topun deliğe girmesi ya da masa dışına çıkması durumunda ise, rakip oyuncunun iki seçeneği bulunmaktadır.

1. a) Topların yeniden dizilmesini isteyerek yeniden açılış yapmak,
2. b) 8 numarayı kısa ve uzun bantlardaki 2. noktaların kesiştiği yere, isteka topunu da açılış bölgesindeki herhangi bir yere koyarak oyuna devam etmek.

* Açılışta hedef  toplardan birinin veya birkaçının masa dışına çıkması durumunda (8 numaralı top hariç toplar deliğe atılır. 8 numaralı top masaya dizilir) sıra rakip oyuncuya geçer  ve rakip oyuncunun iki seçeneği vardır.

1. a) Oyun kaldığı yerden devam etmek,
2. b) İsteka topu elde açılış bölgesinden oyuna devam etmek.

Eğer oyuncu yukarıdakiler dışında açılışta faul yaparsa (Masadaki toplara herhangi bir şekilde dokunmak vb.) gelen oyuncunun iki seçeneği vardır.

1. a) Oyun kaldığı yerden devam etmek,
2. b) İsteka topu elde açılış bölgesinden oyuna devam etmek.

Masanın “Açık” olma durumu;

8 top disiplininde, açılıştan sonraki atışlarda nizami bir şekilde deklarasyon yapılarak bir top seçilmediği sürece masa “açık” olarak kabul edilir. Yani masanın “açık” olması demek, henüz hiçbir oyuncunun düz ya da parçalı toplar grubundan birini seçmemiş olması demektir.

Açılış vuruşunda giren topların türleri ya da (eğer her iki top türünden de girmişse) bir top grubunun diğerinden fazla girmiş olması, kesinlikle açılışı yapan oyuncunun hangi top grubunu seçeceği konusunda bir zorunluluk getiremez. Çünkü açılışta giren topların tek avantajı, sıranın (eğer atış nizami ise) açılışı yapan oyuncuda kalmasıdır. Masanın açık olduğu durumlarda oyuncu deklere etmek kaydıyla sekiz numaralı topun dışında herhangi bir topa vurarak deklere ettiği topu atabilir. Masa açıkken nizami olmayan atışlarda toplar delikte kalır.

Grup Seçimi (Top şeçimi)

Açılış yapıldıktan sonra top seçimi yapılır, fakat top seçimi yapılırken açılıştan sonra deliğe giren top veya toplara göre belirlenmez. Açılış yapıldıktan sonra masa her zaman açık durumdadır. Top seçimi açılış yapıldıktan sonra deklere edilerek nizami şekilde deliğe sokulan top ile yapılmaktadır.

Nizami Vuruşlar

Masanın açık olması durumu dışında tüm vuruşlarda oyuncu kendi gurubundaki bir topa öncelikle vurarak (1) atması veya (2) vuruştan sonra isteka topunun veya herhangi numaralı bir topun band görmesi gerekmektedir. Nizami vuruşlardan sonra rakibin toplarından herhangi birinin deliğe girmesi faul olarak değerlendirilmez.

Güvenli Vuruşlar

Güvenli vuruş nizami bir vuruştur. Taktik nedenlerle oyuncu hedef topu atarak veya atmayarak sırasını rakibe devredebilir. Oyuncu vuruştan önce rakibine güvenli vuruş yapacağını söylemek zorundadır. Aksi takdirde hedef  topun atılması durumunda oyuna devam etmek zorundadır.

Nizami Olmayan Vuruşlar (Fauller)

*Nizami olmayan her atış veya hareketten sonra sıra rakip oyuncuya geçer. Rakip oyuncu açılış faulü hariç her faul atışında isteka topunu masa üzerinde istediği yere koyarak devam etme hakkına sahiptir.

*En az 1 ayak yere basmaksızın vuruş yapılması,

*Isteka topunun deliğe girmesi veya masa dışına çıkması durumunda

*Isteka topunun ilk önce oyuncunun seçtiği top grubundan bir top (düz veya parçalı toplar) ile temas etmemesi (topu görmemesi),

*Isteka topunun ilk önce oyuncunun seçtiği top grubundan bir topa temas ettikten sonra hiçbir topun bant görmemesi (bant faulü kuralı),

*Masa üzerindeki herhangi bir topa elle veya kıyafet ile temas edilmesi,

*Masa üzerindeki 8 numaralı top dışında herhangi bir topun atış sonucunda masa dışına çıkması durumunda

*Masa üzerindeki herhangi bir topun bantları çevreleyen bölgeye (küpeşteye) temas ederek masaya geri dönmesi durumunda

*Faul atışı kullanacak olan oyuncunun, isteka topunu istediği yere yerleştirirken istekanın ucu ile dürterek ileri doğru yapılan düzeltmeler (burada uç olarak tarif edilen bölge nizami bir vuruşta istekanın top ile temas ettiği bölgedir),

*İstekanın atış sırasında top ile birden fazla temas etmesi (araba tabir edilen nizami olmayan vuruş),

*Oyuncunun isteka topunu çok dibine vurarak zıplatması halinde

* Her hangi bir top hareket halindeyken isteka topuna vurmak.

*Açılış faulünden sonra açılış bölgesi içerisinde bir topa vurmak yada beyaz topu açılış çizgisi önüne koymak.

Yavaş oyun: Hakem eğer bir oyuncunun veya her ikisininde yavaş oynadığına karara verirse önce hızlanmaları için uyarır sonrasında shot clock uygular. Bu uygulamada belirlenene süre içerisinde vuruşunu tamamlamayan yuncu faul yapmış olur.

*Eğer oyuncu ıstekasını masada bir şeyler ölçmek için kullanması, masanın üzerinde bırakması veya ellerinden her hangi biri ile teması kesilirse bu bir faul olur.

*Masanın açık olduğu durumlarda, öncelikle sekiz numaralı topa vurmak (Masa Açık).

*Bu atış ve hareketlerin tamamı faul olarak nitelendirilir ve rakip oyuncu faul atışı kullanır.

*Açılış faulleri dışındaki durumlarda oyuncu topu masa üzerinde istediği noktaya koyarak oyuna devam eder.

Aşağıdaki nizami olmayan atışlar sonucunda set kaybedilir

*8 numaralı topu deliğe atarken faul yapmak,

*Kendi grubundan son top ile birlikte 8 numaralı topu deliğe atmak,

*8 numaralı topu oyun sırasında herhangi bir şekilde dışarı çıkarmak,

*8 numaralı topu deklare ettiği delik dışında bir deliğe atmak,

*8 numaralı topu kendi grubundaki toplar henüz bitmemiş iken herhangi bir deliğe atmak.

Çıkmaza Giren Oyun

Hakem oyunun çıkmaza girdiğine karara verirse, oyunculara maçın tekrarlanmasını isteyip istemedikleri sorar. Eğer oyunculardan herhangi biri devam etmek isterse hakem oyunculara üçer atış hakkı tanır ve bu süre sonunda oyunda yeterli bir gelişim olmadığını düşünüyorsa oyunu tekrarlatır. (hakem yoksa oyuncuların ortak kararı) ;

Özel Durum

Delik kenarındaki bir top hareketsiz  5 saniyeden fazla durduktan sonra kendiliğinden deliğe düşerse, bu top delikten çıkarılarak mümkün olduğunca eski pozisyonuna yakın bir yere konulur. Oyun kaldığı yerden devam eder.

9 Top ( pool ) Bilardo Kuralları

Oyunun Amacı

9 top bilardo oyununda, 15 top ile oynanan Amerikan bilardonun aksine 1 den 9 kadar numaralandırılmış top bulunur. Bu oyunda ki amaç her atışta ıstaka topunu (beyaz) masada bulunan en ufak numaralı topa temas ettirmektir. Ancak topları üzerinde bulunan sıra numaralarına göre atma zorunluluğu yoktur. Nizami olarak atılan her toptan sonra oyuncu atışı kaçırana, faul yapana veya seti kazanana kadar masada kalarak oyuna devam eder. 9 numaralı topu nizami olarak del uygun deliğe atan oyuncu seti kazanmış olur. 9 top bilardo oyununda  deklarasyon (topu hangi deliğe atacağınızı söyleme) yoktur.

Açılış Bölgesi

9 top bilardo oyununda açılış uzun bantların 2. noktası  arasındaki çizginin arkasına kalan ve üç eşit parçaya bölünmüş alanın ortasında kalan kısmıdır.

Başlangıç

9 top bilardo oyununda oyuna kimin başlayacağına bant atışı yapılarak karar verilir. Her iki oyuncuda  karşı tarafta bulunan kısa bantta atış yaparak topun kendilerine en yakın mesafede kalmasını sağlayarak atış önceliği kazanmaya çalışır.

Son atışı yapan oyuncunun ilk atışı yapan oyuncunun atışını izleyerek avantaj kazanmaması için koyulmuş olan bir kural vardır. Konulmuş olan kurala göre ilk oyuncu atışı yaptıktan sonra topu karşı bantta değmeden önce diğer oyuncu atışını yapmak zorundadır. Topu en yakın bırakan oyuncu oyuna başlama ya da açılışı rakibe verme hakkı kazanmış olur. Aksi bir durum meydana gelirse ilk atışı yapan oyuncu ise bant atışını kazanmış olur.

Diziliş

Açılış için tüm toplar elmas şeklinde dizilir. Toplar dizilirken en öne her zaman 1 numaralı top konarken, ortaya da 9 numaralı top konar, ya da 9 numaralı top ortaya konarak tüm toplar numara sırasına göre dizilebilir.

Spot noktası (kısa ve uzun bantlardaki 2. noktaların kesiştiği yer) 1  numaralı topun çuhaya temas ettiği noktadır. Atış yapacak oyuncu beyaz topu açılış bölgesi olan break box ile sınırlandırılmış kısım içerisinde istediği yere koyabilir.

Açılış

Açılış yaparken beyaz ıstaka topunu açılış yapacak oyuncu istediği yere koyar ve dizilmiş olan toplara atış yaparak oyuna başlar.  Oyuncu açılış yaptıktan sonra her hangi bir top atamazsa , en az dört topun bant görmesi gerekmektedir. Aksi halde faul yapmış olur.

Açılış yapıldıktan sonra oyuncu 9 numaralı topu deliğe sokmuş ise;  (turnuva direktörünün önceden açıklamış olduğu karara göre);

Açılışı yapan oyuncu seti kazanır olur veya,

9 numaralı top delikten çıkarılarak spot noktasına konup oyuna devam edilir.

Kitchen Kuralı (Bu kural Turnuva direktörünün önceden açıklayacağı karara göre uygulanır)

Açılış yapan oyuncu açılışı yaptıktan sonra oyuna devam edebilmesi için ;

Bir top atıp en az iki topun açılış çizgisini geçmesi veya

İki top atıp en az bir topun açılış çizgisini geçmesi veya

Üç top atması gerekmektedir.

Top atamazsa en az üç topun açılış çizgisini geçmesi gerekir.

1,2 veya 3. madde şartlarından herhangi birinin gerçekleşmemesi durumunda sıra rakip oyuncuya geçer.

Sürme ( pushout )

1. Kitchen kuralının gerçekleşmesi durumu:

Atış hakkına sahip olan oyuncu, pozisyonu beğenmediği takdirde beyaz topu masa üzerinde istediği bir yere doğru vurabilir veya istediği bir topu deliğe atabilir (deliğe atılan 9 numaralı top ise dışarı çıkarılarak kısa ve uzun bantlardaki 2. noktaların kesiştiği yere konur). Bu atışta top görmeme ve bant faulü kuralları geçersizdir. Bu atış her setin açılış vuruşu sonrasındaki ilk el için geçerlidir (İsteka topunun deliğe girmesi hariç). Rakip oyuncu isterse atış yapma veya sırayı rakibe devretme hakkına sahiptir. Devretme durumunda masaya gelen oyuncu oyuna devam etmek zorundadır.

2. Kitchen kuralının gerçekleşmeme durumu:

Masaya gelen oyuncunun iki seçeneği vardır.

1. a) Masayı olduğu gibi kabul edip oyuna devam etmek,
2. b) Masayı rakip oyuncuya devretmek.

Masaya gelen oyuncunun 1. Maddede belirtilen sürme hakkı geçerlidir.

Giren Topların Dizilmesi

9 numaralı top dışında deliğe giren tüm toplar delikte kalır. Aşağıda sıralanan durumlarda 9 numaralı top spot noktasına konur.

9 numaralı top :

Faul yapılarak atılmışsa,

sürme yapılırken atılmışsa,

açılış sırasında girmişse (turnuva direktörüne göre bu kural değişebilir),

masa dışarısına çıkmışsa.

Nizami Vuruşlar

Oyuncu isteka topunu öncelikle masadaki en ufak numaralı topa temas ettirerek

atması veya vuruştan sonra isteka topunun veya herhangi  bir topun band görmesi gerekmektedir.

Nizami vuruşlardan sonra toplarından herhangi birinin deliğe girmesi oyuncunun oyuna devam etmesini sağlar. 9 Numaralı topun girmesi sonucu set kazanılır.

 Toplardan Birinin Masa Dışına Çıkması

9 Numaralı topun dışında herhangi bir top masa dışına çıkarsa bu top deliğe atılır ve rakip top elde (Faul) oyuna devam eder. 9 numaralı top masa dışına çıktığında ya da nizami olmayan bir atışla deliğe girdiğinde, diğer toplardan farklı olarak masada spot noktasına konur. Bu noktada başka bir topun bulunması durumunda, 9 numaralı top kısa bant dan bu noktaya en yakın olan yere yerleştirilir.

Set Kaybı

Oyuncu bir sette üst üste 3 kez faul yaparsa o seti kaybetmiş sayılır.

Çıkmaza Giren Oyun

Hakem oyunun çıkmaza girdiğine karara verirse, oyunculara maçın tekrarlanmasını isteyip istemedikleri sorar. Eğer oyunculardan herhangi biri devam etmek isterse hakem oyunculara üçer atış hakkı tanır ve bu süre sonunda oyunda yeterli bir gelişim olmadığını düşünüyorsa oyunu tekrarlatır. (hakem yoksa oyuncuların ortak kararı) ;

Özel Durum

Delik kenarındaki bir top hareketsiz 5 saniyeden fazla durduktan sonra kendiliğinden deliğe düşerse, bu top delikten çıkarılarak mümkün olduğunca eski pozisyonuna yakın bir yere konulur. Oyun kaldığı yerden devam eder.

 

Hakem Görevleri ve Yetkileri:

*Müsabaka başlamadan önce hakem malzeme ve sporcuların kıyafetlerinin kontrolü yapar

*Müsabaka da sporcular siyah pantolon, siyah ayakkabı, siyah çorap, beyaz gömlek, rengi sporcuya bırakılmış papyon ve yelek giymeleri gerekmektedir.  Kıyafeti eksik olan sporcuya eksiklerini gidermesi söylenir

*Sporcuların müsabaka öncesi 5 er dakikalık antreman öncesi masanın temizliğini ve bakımını yapar. Antremanın son 1 dakikasını anons eder ve açılış pozisyonu çalışmak isteyen sporcuya yardımcı olur.

*Müsabaka başlamadan önce topları bant atışı pozisyonuna getirir. Açılıştan sonra kazanan sporcuyu ve hangi top olduğunu hakeme bildirir.*

Rakibin konsantresini bozan sporcuyu uyarır.

*Müsabaka esnasında pozisyonları dikkatle takip eder.

*Her hangi bir hata gördüğünde hatayı o an belirtmelidir. Kısaca vuruşun yapılması beklenmemelidir.

*Yanlış topla oynamak üzere olan bir sporcuya hakem müdahale edemez. Böyle bir durumda, sadece rakip sporcunun hatırlatma hakkı vardır. Seyircinin müdahalesi halinde hakem yanlış topla oynanmış gibi karar verecektir. Yanlış topla oynandığında ise hatayı hemen belirlemelidir. Eğer sporcunun daha önceden alınmış nizami sayısı yoksa “sıfır ” anonsu ile hata belirtilir. Yanlış topla oynandığını anons etmemelidir. Zira rakip sporcuda aynı hatayı tekrarlayabilecektir. Eğer hakem yanlış topla oynandığının farkında değilse ve sayı verirse rakip sporcunun veya yazıcı hakemin hatayı orta hakeme hatırlatma hakkı vardır. Orta hakem durumu inceleyip doğru itiraz söz konusu ise kararını değiştirecektir. Eğer yanlış topla oynanması kimse tarafından farkedilmemişse alınan sayılar geçerli olacaktır.

*Scorbord ve el sayısı kağıdında meydana gelebilecek farklılıkta tek sorumlu hakemdir. Bu yüzden hakem sporcuların almış olduğu sayıların skorborda aktarılmasını titizlikle kontrol etmelidir.

*Hakem müsabaka esnasında sporcuların dikkatini dağıtacak şiddette gürültü yapan seyircinin uyarılmasını başhakem den talep eder. Gürültünün devam etmesi halinde ise müsabakanın seyircisiz oynanmasına karar verebilir. Buda sağlanamazsa maçı tatil etme yetkisine sahiptir.

*Sporcuya, centilmenlik dışı davranışları dolayısı ile verilecek ikazların 2’si hükmen mağlubiyete sebep olacaktır. Ancak, hakem hiç ikaz vermeden de hükmen mağlubiyet verebilir. Bilhassa yapılan hatalı davranış rakip sporcunun konsantresini ve moralini bozmaya yönelik ise hakem 1. ikaza rağmen hatalı hareket eden sporcuyu hükmen mağlup edecektir.

*Hakem, 2. ikaz veya seyirci ihlali dolayısı ile maçı devam ettirmez ise bu durumu, bir rapor ile tertip komitesine iletir.

*Müsabaka esnasında nizami mola haricinde sporcuların tuvalet vb. gibi ihtiyaçları için izin vermesi hakemin insiyatifindedir.

*Hakem oyunu kasten ağırlaştıran sporcu için 30 sn kuralı için ikazda bulunabilir. 30 saniye dolduğunda sporcu hala vuruş yapılmamışsa hakem oynama komutu verir.

*Müsabakanın ortalarında sporcunun topların silinme isteği hakem tarafından kabul görürken, topların birbirine çok yakın olduğu pozisyonlarda ( işaretleme hatası olabileceğinden ) veya oyunun sonlarında iki sporcunun da sayılarının eşitliği, çok yakın olması söz konusu ise topların silinme isteği kabul görmez.

*Hakem hiç bir zaman hatayı faul olarak anons etmez. Sporcunun ismini söyleyerek sıfır veya hatadan önce çekilmiş nizami sayıları varsa, o sayıyı söyleyerek hata olduğunu belirler. Örneğin; nizami 5 sayı çekmiş olan bir sporcu altıncı vuruşu için pozisyon aldığında kolu, toplardan birine temas etmiştir. Hakem hatayı görür görmez Ahmet 5 diyerek bu oyuncunun oynama hakkının sona erdiğini belirtir. İsim söylendiği anda oynama hakkı rakibe geçer. Yanlış topla oynandığında da, vuruş yapılır yapılmaz hakem sporcunun önce ismini söyleyerek anons yapacaktır.

Bilardo Hakem Anonsları:

Hakem anonsları yüksek sesle ve anlaşılır olmalıdır.

Anonslarda önce ;

Nizami alınan sayı,

Son sayı anonsları; Karambol – Tekbant – Cadre ve Pin karambolü disiplinlerinde son beş sayı anonsu yapılır. Üç bantta ise son üç sayı anonsu yapılır.

Bilardo Hakem Sorumlulukları:

Hakem hiç kimsenin müdahalesine meydan vermeden maçı tek başına yönetir.

Sporculara haksız bir müdahale olmaması hakemin sorumluluğundadır.

Hakemler reklam taşıyamazlar.

Hakemler görevleri süresinde sigara içemez ve alkol kullanamazlar.

Hakemin görevi maçın başlaması için sporcuların masaya davetinden itibaren başlar, maç bitiminde, müsabaka puan cetvelini turnuva direktörüne teslim edene kadar sürer.

Bilardo Hakem Kararları ve İtirazlar:

Bir hakem kararının tartışabilir olduğu veya sporcu tarafından anlaşılamadığı her durumda, sporcu, hakemin kararını tekrar vermesini talep edebilir. Hakem bu talebi karşılamaya mecburdur. Eğer gerekli görür ise kararını vermeden önce yardımcı veya yazıcı hakeme danışabilir.

Hakem kararları kesindir ve kuralların uygulanması mecburiyetinden farklı bir tutumu içeremezler.

Rakip sporcuda, hakemin kararını tekrar gözden geçirmesini isteyebilir. Bu da yalnızca bir defa mümkündür. Bu talepler tekrarlanırsa ve hakem bu taleplerin diğer sporcuyu rahatsız etmek için yapıldığını düşünürse sporcuyu ikaz edecektir.

Yanlış topla oynama, yanlış duyuru yapılması, hakemin veya yazı hakeminin sayıların kaydında hata yapmış olması hallerinde sporcular olduğu kadar yazıcı hakeminde yapılan hatayı orta hakeme göstermek için müdahale etme hakkı vardır.

Hata orta hakem tarafından fark edilmez, sporcu, yazıcı ve yardımcı hakemlerde müdahale etmezse ve sayı alınmışsa geçerli olacaktır. Bir dizi hata peş peşe yapıldığında hata fark edilene kadar alınan sayılar, sayıları alan sporcunun hanesine yazılır. Üzerinde ikinci bir vuruş kullanılmadan hata fark edilirse, orta hakem kararını değiştirecektir.

Kurallara uyulması ile ilgili her itiraz hata yapıldığı anda hakeme yapılacaktır. Hakem itirazı kabul etmezse, karardan etkilenen sporcu itirazını oyunun bitiminden en geç 15 dakika içinde turnuva yönetimine bir kez daha yazılı olarak yapabilir. Turnuva yönetimi itirazı aynı gün yeniden incelemeye mecburdur.

İtiraz haklı ise ve yapılan hakem hatası maç sonucunu etkilemişse sonucu bozmak mümkün olacaktır. Bu durumda turnuva yönetimi oyunun kısa bir zaman içinde yeniden oynanmasını sağlayacak düzenlemeyi yapmalıdır.

Bir sporcu, turnuva yönetiminin bir hakemi aday göstermesine karşı çıkmaya izinli değildir.